Seni çöpe atacağım ama poşete yazık

Başlığı ödünç aldığım Serdar Ortaç’a sevgi ve saygılarımı ileterek başlıyorum bugünkü konuya…

Bakkal, manav, fırın, market ve pazar yerlerinde alışveriş yapan vatandaşa verilen poşet sayısını bilmenin imkanı yok.

O nedenle basit hesap yapacağım. Türkiye’de 20 milyon hane var. Bazı haneler haftada bir alışveriş yapıyor, bazıları küçük küçük her gün. Bazıları bir poşet alıyor, bazıları 5 poşet dolduruyor. Ortalamaya vursak, sanırım gün başına her hane bir poşet kullanmış olsa, eder 20 milyon poşet.

Hesabı şaşırmayayım diye hesap makinesinde hesaplıyorum. 20 milyon poşet 25 kuruştan 5 milyon lira ediyor. Günde 5 milyon lira kazanan holding var mıdır, bilemiyorum.

5 milyon lira size bir şey ifade etmemiş olabilir, anlamak için bazı hesaplar yaptım.

Asgari ücretle kıyaslayayım dedim. Asgari ücret net 2.835 lira. Demek ki bir günde ödenen 5 milyon liralık poşet parasıyla 1769 kişinin aylığı ödenir.

Türkiye bir gün poşet kullanmasa, 1789 asgari ücretlinin bir aylık maaşını öder.

Günde 5 milyon liralık poşet parası, 5.000 lira maaş alan 1.000 kişinin maaşına eşit.

Türkiye bir gün poşet kullanmasa, 1000 kişinin 5.000 liralık maaşını öder. Unutmayın bu, günlük 5 milyon lira.

‘Naylon rakamlar’ demeyin

Ben işin aslını araştırırken karşıma bir soru önergesi çıktı.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’a Meclis’te poşet işini sormuşlar. Sordukları yıl 2020, bakan da 2019 yılına ait verilerle soruyu yanıtlamış.

Rakamlar iki yıl eski ama işin vahametini ortaya koyuyor. Bakanın ifadelerine göre, 2019 yılında 1.5 milyar adet poşet parayla satılmış. Yani sadece marketlerde satılan miktar bu. Örneğin pazar yerlerindeki poşetler hesaba dahil değil. Bakkal ve manavların verdiği poşetler de hesapta yok. ‘Yani naylon rakamlar’ diye kınamayın. Hesap edilebilen kısmı bile çok vahim, dikkatinizi ona verin.

370 milyonu bölüşmüşler

Vatandaş 2019 yılında alışveriş yaptığı marketten 1.5 milyar adet poşet kullanmış. Bu 1.5 milyar poşetin toplam tutarı 370 milyon lira.

Biliyorsunuz biz markete gidince poşete 25 kuruş veriyoruz ama bu para çeşitli kurumlar tarafından bölüşülüyor. 25 kuruşun 15 kuruşu Çevre Bakanlığı’na, 6.2 kuruşu marketlere, 3.8 kuruşu da vergi olarak Maliye’ye gidiyor.

Dolayısıyla, 2019 yılında vatandaş olarak ödediğimiz 370 milyon liranın 222 milyon lirası Çevre Bakanlığı’na, 56 milyon lirası Hazine ve Maliye Bakanlığı’na gitmiş, 92 milyon lirası da marketlerin kasasına girmiş.

370 milyon lira kaç para?

Benim gibi ihtiyarların kafası böyle milyona milyara basmaz. 370 milyon liralık poşet parası neye denk gelir diye şöyle bir araştırdım.

Gördüm ki Türkiye’nin dev şirketlerinin bile hayal edemeyeceği bir paraymış meğer.

Bu poşet dediğin markette satılıyor ya ben de market karları ile kıyaslama yapayım dedim. Rakamlar birbiriyle uyumlu olsun diye 2019 yılında Türkiye’nin en çok şubesi olan marketlerinden birinin kar rakamını araştırdım. Türkiye’nin her ilçesi, her mahallesinde şubesi olan bu market 2019’da 1.2 milyar lira kar elde etmiş.

2019’da satılan poşetin toplam tutarı neydi, 370 milyon lira. Bu büyük marketin bir yılda kazandığının 4’te biri kadar parayı bizler halk olarak poşette gömmüşüz, çöpe atmışız ve haliyle birilerinin servetine servet katmışız.

Bu işten Çevre Bakanlığı 222 milyon, Maliye 56 milyon, marketler 92 milyon kazanmış. Peki bu poşeti üretenlerin kasasına ne girmiş? Bulursam onu da yazacağım.

Komisyon havale etmedi

Bu arada, Meclis’te Plastik Poşet Alt Komisyonu, ‘Poşet 50 kuruşa satılsın’ teklifini geri çevirmiş. Poşet parası için ellerini ovuşturan bakanlıkların, marketlerin, poşet üreten fabrikaların hevesi kursağında kalmış. Yoksa kazandıkları parayı dolduracak poşet bulamayacaklardı.