TÜİK neyi saklıyor?

CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun, Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) alınmayarak kapalı demir kapı önünde açıklama yapması, vicdan sahibi her vatandaş gibi beni de üzdü. Ancak üzülmekten çok şaşırdım!

Elbette resmi ya da özel her kurumun çalışma prensipleri vardır. Banka şubesi, tapu dairesi, sağlık ocağı gibi birebir hizmet alınan yerlere her vatandaş istediği gibi girip çıkarken kimi kurumların da çalışma şartları gereği herkese açık olmaması, sadece o kurumun öngördüğü kişilerin kuruma girebilmesi anlaşılabilir. Bununla birlikte bir milletvekili de ‘herkes’ değildir, kuşkusuz. Milletin, hakkında bir yığın soru sorduğu bir kuruma, üstelik ortaya koyduğu verilerle milyonların alacağı maaşı, ödeyeceği kirayı, vergiyi, harcı belirleyen bir kuruma, bir milletvekilinin gidip ‘işin aslını’ sorması gayet doğal ve mümkün (olmalı). Mevzuya sadece bu açıdan bakınca üzüldüm.

Ben aradım, konuştum

Ama daha çok şaşırdım. Çünkü Kemal Kılıçdaroğlu, sormak istediği soruları, örneğin enflasyonla ilgili soruları bir telefon kaldırarak da sorabilir, yanıtını da alırdı. Şimdi de siz şaşırdınız sanırım kıymetli okurlar. Şaşırmayın, bu böyle. Nerden mi biliyorum? Bunu yaptım da ordan biliyorum.

Daha önce de yazmıştım, ben rakamları, istatistikleri seven bir ağabeyinizim. Çoğu insan interneti sosyal medya için kullanırken ben Resmi Gazete’nin sitesine girerim. Sivil toplum kuruluşlarının internetteki raporlarını okurum. En çok gezindiğim sitelerden biri de TÜİK’inkidir.

TÜİK bütün verilerini birer bülten şeklinde açıklar. Her bültenin üzerinde de o bülteni hazırlayan kişinin adı ve telefonu olur. Ben kimi zaman bu bültenleri okurken aklıma takılan bir şey olduğunda bu telefonları ararım. Karşıma direkt bültenin üzerinde adı yazan kişi çıkar. Sorularımı yanıtlar. Elbette benim sorularım hesaplama yöntemi, verilerin toplanma şekli gibi konularda olur. Tutup da “Kardeşim bu enflasyonu neden düşük çıkarıyorsunuz?” gibi sorular olmaz. Ama sanırım Kemal Kılıçdaroğlu da kapısına gittiği TÜİK’te bir yetkiliyle konuşabilseydi, hesaplama yöntemini, verilerin toplanma şeklini soracaktı.

Saklı şeffaflık!

İşte tam da burada şaşırdım, kıymetli okurlarım. Kemal Bey neden enflasyon bültenini hazırlayan kişiyle telefonda görüşüp bütün sorularının yanıtlarını almadı diye düşündüm. Hemen TÜİK’in internet sitesine girdim. Bülteni açtım. Bir de ne göreyim! Daha önce yetkili kişinin adının ve telefonunun yazdığı yerde “ALO 124” diye bir ibare var. Biraz daha kurcalayıp aynı bülteni kendi bilgisayarıma indirme seçeneğini seçtiğimde belgenin üzerinde eskisi gibi yetkili isminin ve telefon numarasının yazdığını gördüm. Bunun adı, çok terbiyeli bir ifadeyle, ‘saklamak’tır.

TÜİK, Avrupa Birliği’nin istatistik kurumu Eurostat’ın prensipleriyle çalışır, ona entegredir. Bu bir zorunluluk. Çünkü TÜİK ülkenin bütün istatistiklerini üretir: Büyüme, milli gelir, nüfus, enflasyon vs… Bu istatistikleri uluslararası prensiplere göre hesapladığınızı ve yayınladığınızı taahhüt etmezseniz yabancı yatırımcılar, finans kuruluşları sizin ülkenize şüpheyle bakarlar. Kredi maliyetleriniz hiç yoktan yükselir.

Yani TÜİK, Eurostat’a, “Şeffaflık prensibini koruyorum” demek için bültenleri hazırlayanları direkt ulaşma bilgilerini hala yayınlıyor ama ‘saklayarak’! Verilerin gerçeği ne kadar yansıttığı konusuna ise hiç girmiyorum!