Başlangıç noktasına geri dön, başlangıçtan geçerken rezervi sıfırla

“Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) net rezervi 8 Temmuz haftasında 6.1 milyar dolara geriledi. Böylelikle net rezervlerde Nisan 2002’den bu yana en düşük seviye izlendi. Brüt rezervler de 100 milyar doların altına geriledi.”

İnternette ağırlıklı olarak ekonomi konularına değinen bir sitede dün okudum bu haberi. Okudum da geride bıraktığımız 20 yıl bir film şeridi gibi gözlerimin önünden geçti. 2001 krizinin ardından o dönemki koalisyonun IMF ile masaya oturması… IMF’den ve Dünya Bankası’ndan para alınması… IMF anlaşmasına göre Türkiye’nin ekonomik hatta sosyal hayatında köklü değişikliklere neden olacak şartları kabul etmesi… Her şart yerine getirildiğinde ‘bir dilim paranın’ Türkiye’ye gelmek üzere ‘serbest bırakılması’… Hatta bugün EYT diye özetlenen emeklilikte yaşa takılanlar sorununun temellerini teşkil edecek emeklilik şartlarını değiştiren, 65 yaşında emekliliği getiren yasanın yürürlüğe girmesi… Son olarak, milletin çoğunluğunun, bu acı reçete karşılığında 2002 seçimlerinde, koalisyon ortaklarından aldığı mührü bugünkü iktidara vermesi…

En zorlu dönemi geride kalan IMF programını izleyen dönemde tamamlayan hükümetin yıllık enflasyonun tek haneye düştüğünü görmesi de doğal bir süreçti. Nitekim daha programın ilk yılında yüzde 68 olan yıllık enflasyon, 2002’de yüzde 29.75’e gerilemişti.

Burada şunu da söylemek gerek, IMF programlarının amaçları, hedefleri, yol haritaları bellidir, şeffaftır. Örneğin tüm programların belgeleri bugün hala internette, tüm vatandaşların erişebileceği yerlerde durur. Genel amaç şudur: IMF ile masaya oturan ülkenin ekonomik, hukuksal ve sosyal şartlarını, uluslararası sermayenin faaliyet gösterebileceği koşullara getirmek. Yoksa IMF’den gelecek 5-10 milyar dolarla krizden çıkılmayacağını herkes bilir. Uluslararası sermaye, IMF tedrisatından geçmiş ülkeye doğrudan ve para piyasaları yoluyla yatırım yaptığında o ülkenin ekonomisi nefes almaya başlar. Bunu söylerken, ‘Böyle yapılması doğrudur’ demiyorum. Elbette ‘başka bir dünyanın mümkün olduğunu’ biliyorum. Ama ‘başka dünya’, hepimiz buna inanıp bunun için çalıştığımızda gerçek olacak. Şimdi, şimdiki gerçekliğe geri dönelim.

IMF programının işlediğini görüp gelen uluslararası sermaye girişi, 2005’te AB’ye üyelik müzakerelerinin başlamasıyla iyiden iyiye hızını almıştı. Bu da belirli bir seviyede toplumsal refahı beraberinde getiriyordu. AB çizgisinden uzaklaşılması, üstüne ‘nevi şahsına münhasır’ ekonomi kurallarının ‘yazılmaya’ başlanması ise bizi bugün geldiğimiz noktaya getirdi ki 2016’da yüzde 8.53 olan yıllık enflasyonun 2017’de yüzde 11.92’ye çıkması, 2018’de ise yüzde 20’yi aşması bu sürecin enflasyon açısından kilometre taşları oldu.

Bu fani kulunuz kapitalist ekonominin nasıl işlediğini ahir ömründe iyi kötü anlayıp size anlatabilecek hale geldiyse 20 yıldır memleketi yönetenlerin bu kuralları çözmemiş olacağına inanmak mümkün değil. Bu kuralları anlamak için ekonomist olmaya gerek yok yani.

Kural 1- Öngörülebilir ve istikrarlı piyasalara sahip olacaksın ki uluslararası sermaye sürekli ‘ütüleceğim’ kaygısı taşımayacak.

Kural 2- Yasaları bir öyle bir böyle değiştirmeyeceksin ki uluslararası sermaye, girerken kendisine sunulan şartların değişmeyeceğinden emin olacak.

Kural 3- Emek piyasasını ve kaynak kullanım koşullarını, uluslararası sermayenin ‘rekabetçiliğine’ katkı sağlayacak şekilde regüle edeceksin. Yani olabildiğince ‘ucuzlatacaksın’.

An itibariyle sonuncu hariç diğer kuralları takmadığımız için memlekete yabancı kaynak girişi neredeyse durmuş durumda. ‘Kaynağı’ sondaj yaparak bulma umuduna inananların sayısı ise her geçen gün azalıyor. Bu gidişle yeniden ‘uluslararası sermayeyle barışmak’ için IMF’nin kapısı çalınır mı? Sanmam! IMF ile anlaşma yapsak ne vereceğiz? Son anlaşmada çocuklarımızın hayatlarını satmıştık! Şimdi o çocuk oyunundaki gibi ‘başlangıç noktasına geri döndük’. Başlangıçtan geçerken de rezervleri…